Sitemap|Contact|
A- A+
  • Lijst geneesmiddelen
  • Verboden stoffen
    • Verboden binnen en buiten wedstrijdverband
      • Anabole middelen
      • Hormonen en verwante stoffen
      • Bèta-2 agonisten
      • Hormoonantagonisten en modulatoren
      • Diuretica en andere maskerende middelen
      • Verbetering van het zuurstoftransport
      • Chemische en fysieke manipulatie
      • Genetische doping
    • Verboden binnen wedstrijdverband
    • Verboden bij bepaalde sporten
  • Voedingssupplementen
  • TTN

Hormonen en verwante stoffen

Een hormoon is een stof die door een klier in het lichaam gemaakt wordt. Bekende voorbeelden van hormonen zijn groeihormoon, EPO en insuline. Minder bekende voorbeelden zijn hormonen die de geslachtsklieren stimuleren (gonadotrope hormonen), en hormonen die de nieren stimuleren (corticotrope hormonen). Het gebruik van hormonen en verwante stoffen is altijd verboden volgens het dopingreglement.

Wat zijn hormonen?

Hormonen zijn regulerende stoffen. Ze worden in hormoonklieren gemaakt en via het bloed naar de plaats vervoerd waar ze werkzaam zijn. Een voorbeeld van een hormoonklier is de hypofyse. Deze klier is te vinden onder aan de hersenen. De hypofyse maakt verschillende soorten hormonen, zoals groeihormoon, en hormonen die andere klieren in het lichaam aanzetten tot hormoonproductie. De hormonen die andere hormoonklieren stimuleren worden ook wel trope hormonen genoemd. Voorbeelden hiervan zijn hormonen die de geslachtsklieren stimuleren (gonadotrope hormonen) en hormonen die de nieren stimuleren (corticotrope hormonen). Voorbeelden van hormonen die de geslachtsklieren stimuleren zijn het Follikel Stimulerend Hormoon (FSH) en het Luteïniserend Hormoon (LH). FSH zet bij de vrouw de ontwikkeling van eicellen in gang en bij de man zorgt FSH voor de ontwikkeling van zaadcellen. LH stimuleert bij de vrouw de rijping van de eicellen en de eisprong. De man produceert ook LH, maar hier wordt het ICSH genoemd. Het mannelijke ICSH prikkelt de cellen van Leydig om testosteron te produceren. Een voorbeeld van een hormoon dat de nieren stimuleert is ACTH (Adreno Cortico Troop Hormoon). Dit hormoon zet de nieren aan tot een grotere urineproductie.

De hypofyse is een klier onder aan de hersenen die veel verschillende hormonen maakt, die op hun beurt weer andere hormoonklieren aanzetten tot hormoonproductie.
De hypofyse is een klier onder aan de hersenen die veel verschillende hormonen maakt, die op hun beurt weer andere hormoonklieren aanzetten tot hormoonproductie.

Wat doen hormonen?

De verschillende hormonen hebben allemaal een specifieke werking. De werking is afhankelijk van de soort. Zo zorgen FSH en LH dat de geslachtsorganen goed werken. Het groeihormoon zorgt voor een optimale stofwisseling, ook tijdens de groei. Het hormoon erytropoëtine (EPO) stimuleert het beenmerg om rode bloedlichaampjes aan te maken. Insuline is het hormoon dat er onder andere voor zorgt dat de koolhydraat- of suikerstofwisseling goed in balans blijft. Corticotrope hormonen stimuleren de werking van de nieren, waardoor er meer urine wordt geproduceerd.

Waarom worden hormonen als doping gezien?

De hier genoemde hormonen kunnen echter ook prestatiebevorderend werken. Wanneer hormonen gebruikt worden als doping worden er hogere doses gegeven dan wanneer ze gebruikt worden als medicijn, bij een tekort aan werkzame stof. Deze hoge doses zorgen ervoor dat ze ongewenste bijwerkingen hebben. Zo kunnen FSH en LH net zo werken als anabole middelen. Het gebruik van groeihormoon kan leiden tot een grotere spiergroei, maar het groeihormoon kan ook de veroorzaker zijn van het extra vasthouden van vocht en het ontstaan van diabetes. Door het gebruik van EPO worden er meer rode bloedlichaampjes geproduceerd, waardoor een sporter langer en op een hoger niveau kan presteren, maar het bloed kan sneller gaan stollen, waardoor er sneller een herseninfarct, hartinfarct of longembolie kan optreden. Bij een longembolie is er sprake van een bloedstolsel in een bloedvat in de longen. Insuline kan ervoor zorgen dat er extra eiwit wordt vastgelegd in de spieren, waardoor er meer spierkracht geleverd kan worden, maar het gebruik van een hoge dosering kan een te laag glucosegehalte in het bloed, ofwel een hypoglycemie, tot gevolg hebben. Klachten die hierbij optreden zijn onder andere hongergevoel, trillen en het kan zelfs tot bewustzijnsverlies en hersenschade leiden. Gebruik van hormonen die de nierwerking stimuleren kan voor een grotere urineproductie zorgen, waardoor verboden stoffen sneller worden uitgescheiden, maar er kan een te grote uitscheiding van zouten en vocht optreden, waardoor uitdroging ontstaat.

Wat wordt verstaan onder verwante stoffen?

Dat zijn stoffen die veel op hormonen lijken, qua chemische structuur, of die op dezelfde manier in het lichaam werken als hormonen. Een voorbeeld hiervan is de insuline-achtige groeifactor, meestal afgekort tot IGF-I. Daarnaast zijn er stoffen die op stofwisselingsproducten lijken die door de werking van hormonen kunnen ontstaan. Deze stoffen worden ook tot verwante stoffen gerekend.

Hebben er wel eens sporters positief getest op hormonen?

Ja, er zijn meerdere voorbeelden van sporters die positief getest hebben op hormonen. Het hormoon dat het vaakst in de publiciteit is geweest is EPO.

In 1998 werd de verzorger Willy Voet van de Festinaploeg aangehouden bij de Belgisch- Franse grens. Dit was het begin van wat nu bekend staat als de Festina-affaire. Hierbij werden onder andere EPO en maskerende middelen gevonden.

In juli van datzelfde jaar onthult de TVM-ploeg dat er bij een aanhouding in Reims in maart 1998 104 ampullen EPO gevonden werden in een vrachtwagen van deze ploeg.

In 2007 kwamen er naar aanleiding van het boek van Jef d’Hont Memoires van een wielerverzorger meerdere onthullingen over stelselmatig EPO-gebruik in de Telecomploeg. Er volgden onder andere bekentenissen van de Duitse wielrenners Erik Zabel en Jorg Jäckse. Ook de Deense wielrenner Bjärne Riis heeft in 2007 bekend dat hij de Tour de France van 1996 met behulp van EPO heeft gewonnen. Hij werd tijdens zijn actieve carrière nooit betrapt op het gebruik van EPO, omdat EPO-gebruik pas sinds 2002 aangetoond kan worden.

Log in op het extranet »

Ga naar...

  • Cijfers en statistieken
  • Links
  • FAQ
  • Bestellen
  • Regelgeving
  • Video

Nieuws

14 december 2017

  • Persmededeling NADO Vlaanderen: VTS Plus - bijscholingen Trainers zeggen neen tegen doping

06 december 2017

  • De cijfers en statistieken van het derde kwartaal 2017 werden gepubliceerd:
    cijfers...

05 december 2017

  • NADO Vlaanderen stelt vanaf heden een gids voor ouders van sporters ter beschikking....

Nieuwsbrief

Via deze rubriek kan u zich abonneren voor de gratis nieuwsbrief i.v.m. doping en dopingbestrijding in Vlaanderen. Gelieve uw e-mailadres in te vullen en op de knop “inschrijven” te klikken.

nieuwsbrief

Opmerking: uw e-mailadres zal niet voor andere doeleinden worden gebruikt en wordt niet doorgegeven aan andere organisaties of instellingen.